Question
Download Solution PDFराज्यसभा सदस्याचा कार्यकाळ किती असतो?
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFसहा वर्षे हे योग्य उत्तर आहे.
Key Points
- राज्य परिषद म्हणजेच राज्यसभा हे भारतीय संसदेचे वरिष्ठ सभागृह आहे.
- यात राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधी आणि भारताच्या राष्ट्रपतींनी नामनिर्देशित केलेल्या व्यक्तींचा समावेश होतो.
- भारताचे उपराष्ट्रपती हे राज्यसभेचे पदसिद्ध सभापती असतात.
- राज्यसभा आपल्या सदस्यांमधून उपसभापतीची निवड करते. सभापतींच्या अनुपस्थितीत उपसभापती अध्यक्षस्थान भूषवतात.
- राज्यसभा हे एक स्थायी सभागृह असून ते विसर्जित करण्याच्या अधीन नाही.
- मात्र, राज्यसभेचे एक तृतीयांश सदस्य दर दोन वर्षानंतर निवृत्त होतात.
- पूर्ण कालावधीसाठी निवडून आलेला सदस्य सहा वर्षांच्या कालावधीसाठी काम करतो आणि ही मुदत संपल्यावर राज्यसभेच्या सदस्यत्वातून निवृत्त होतो.
Additional Information
- राज्यसभेशी संबंधित घटनात्मक तरतुदी:
- संविधानाच्या अनुच्छेद 80 अन्वये, राज्यसभेचे कमाल संख्याबळ 250 आहे, त्यापैकी 12 सदस्य राष्ट्रपतींद्वारे नामनिर्देशित केलेले असतात तर 238 राज्ये व तीन केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधी असतात.
- राज्यसभेचे वर्तमान संख्याबळ 245 आहे, त्यापैकी 233 सदस्य हे राज्ये आणि दिल्ली, पुद्दुचेरी आणि जम्मू व काश्मीर (31.10.2019 पासून) केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधी असतात आणि 12 राष्ट्रपतींद्वारे नामनिर्देशित केलेले असतात.
- राष्ट्रपतींनी नामनिर्देशित केलेले सदस्य हे साहित्य, विज्ञान, कला आणि समाजसेवा यांसारख्या विषयांचे विशेष ज्ञान किंवा व्यावहारिक अनुभव असलेल्या व्यक्ती असतात.
- सदस्यांची पात्रता:
- संविधानाच्या अनुच्छेद 84 अन्वये, संसद सदस्यत्वाची पात्रता नमूद करण्यात आली आहे. राज्यसभेच्या सदस्यत्वासाठी पात्र ठरणाऱ्या व्यक्तीकडे पुढील पात्रता असणे आवश्यक आहे.
- ती भारताची नागरिक असल्याखेरीज आणि निवडणूक आयोगाने प्राधिकृत केलेल्या एखाद्या व्यक्तीसमोर, त्या प्रयोजनाकरता
तिसऱ्या अनुसूचीत दिलेल्या नमुन्यानुसार तिने शपथ घेऊन किंवा प्रतिज्ञा करून त्याखाली सही केलेली असावी - ती किमान तीस वर्षे वयाची असावी;
- संसदेने केलेल्या कोणत्याही कायद्याद्वारे किंवा त्याअन्वये त्यासंबंधात विहित केल्या जातील अशा इतर अर्हता तिच्या ठायी असणे आवश्यक आहे.
- जागांचे वाटप:
- राज्यसभेच्या चौथ्या अनुसूचीमध्ये राज्य व केंद्रशासित प्रदेशांना जागा वाटप करण्याची तरतूद आहे.
- प्रत्येक राज्याच्या लोकसंख्येच्या आधारावर जागांचे वाटप केले जाते.
- राज्यांची पुनर्रचना आणि नवीन राज्यांच्या निर्मितीच्या परिणामी, 1952 पासून राज्य व केंद्रशासित प्रदेशांना दिलेल्या राज्यसभेतील निर्वाचक जागांची संख्या वेळोवेळी बदलली आहे.
Last updated on Jul 5, 2025
-> As per the notice published on 30th June 2025, the Staff Selection Commission has announced an extension for the application form correction window. Candidates can now make the required changes in their applications until 1st July 2025.
-> SSC MTS Notification 2025 has been released by the Staff Selection Commission (SSC) on the official website on 26th June, 2025.
-> For SSC MTS Vacancy 2025, a total of 1075 Vacancies have been announced for the post of Havaldar in CBIC and CBN.
-> As per the SSC MTS Notification 2025, the last date to apply online will be 24th July 2025 as per the SSC Exam Calendar 2025-26.
-> The selection of the candidates for the post of SSC MTS is based on Computer Based Examination.
-> Candidates with basic eligibility criteria of the 10th class were eligible to appear for the examination.
-> Candidates must attempt the SSC MTS Mock tests and SSC MTS Previous year papers for preparation.