Question
Download Solution PDFభారతదేశంలో రోలింగ్ ప్రణాళిక ఎప్పుడు ప్రారంభమైంది?
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం ఆప్షన్ 1 అంటే, 1978.
- భారతదేశంలో రోలింగ్ ప్లాన్ 1978 లో ప్రారంభించబడింది.
- రోలింగ్ ప్లాన్ భావనను గున్నార్ మిర్డాల్ రూపొందించారు.
- 1980లో అధికారంలోకి వచ్చిన భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం ఈ ప్రణాళికను మళ్ళీ తిరస్కరించింది మరియు కొత్త ఆరవ ప్రణాళికను రూపొందించింది.
- రోలింగ్ ప్లాన్‌ల యొక్క ప్రధాన ప్రయోజనం ఏమిటంటే అవి సరళంగా ఉంటాయి.
- రోలింగ్ ప్లాన్ అనేది ప్రతి సంవత్సరం ప్రణాళిక పనితీరును అంచనా వేసి, ఈ అంచనా ఆధారంగా వచ్చే ఏడాది కొత్త ప్రణాళికను రూపొందించే ప్రణాళిక.
- అందువలన, ఈ ప్రణాళిక సమయంలో కేటాయింపు మరియు లక్ష్యాలు రెండూ సవరించబడతాయి.
- భారతదేశంలో, జనతా ప్రభుత్వం 1977-78లో ఐదవ పంచవర్ష ప్రణాళికను ముగించి, 1978-83 కాలానికి తన స్వంత ఆరవ పంచవర్ష ప్రణాళికను ప్రారంభించింది మరియు దానిని రోలింగ్ ప్లాన్ అని పిలిచింది.
5 సంవత్సరాల ప్రణాళికల సంక్షిప్త సారాంశం:
| పంచవర్ష ప్రణాళిక |
కాల వ్యవధి |
వ్యాఖ్య |
| మొదటి ప్రణాళిక | 1951-56 | స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తొలినాళ్లలో, ఆర్థిక వ్యవస్థ పెద్ద ఎత్తున ఆహార ధాన్యాల దిగుమతి సమస్యను ఎదుర్కొంది (1951) మరియు ధరల పెరుగుదల ఒత్తిడి ఉంది. ప్రణాళికలో, నీటిపారుదల మరియు విద్యుత్ ప్రాజెక్టులతో సహా వ్యవసాయానికి అత్యధిక ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది. |
| రెండవ ప్రణాళిక | 1956-61 | ప్రణాళిక కాలం 1956–61. ఈ ప్రణాళిక భారీ పరిశ్రమలు మరియు మూలధన వస్తువులపై దృష్టి సారించి వేగవంతమైన పారిశ్రామికీకరణపై దృష్టి పెట్టింది . ఈ ప్రణాళిక రూపశిల్పి ప్రొఫెసర్ మహాలనోబిస్. |
| మూడవ ప్రణాళిక | 1961-66 | ఈ ప్రణాళిక భారతదేశంలో ప్రణాళిక లక్ష్యాలలో ఒకటిగా వ్యవసాయ అభివృద్ధిని చేర్చింది . ఇది మొదటిసారిగా సమతుల్య, ప్రాంతీయ అభివృద్ధి లక్ష్యంగా పరిగణించబడింది. 1961-62లో చైనాతో యుద్ధం మరియు 1965-66లో పాకిస్తాన్‌తో యుద్ధం వంటి ముఖ్యమైన సంఘటనలు ఈ ప్రణాళిక పనితీరును ప్రభావితం చేశాయి . అలాగే, 1965-66లో తీవ్రమైన కరువు కారణంగా ఏర్పడిన కరువు నిధుల భారీ ప్రవాహం మరియు మళ్లింపుకు దారితీసింది, కాబట్టి ఈ ప్రణాళిక దాని లక్ష్యాలను చేరుకోవడంలో పూర్తిగా విఫలమైంది. |
| మూడు వార్షిక ప్రణాళికలు | 1966-69 | 1966లో నాల్గవ ప్రణాళిక అమలుకు సిద్ధంగా ఉంది - అయినప్పటికీ చైనా చేతిలో ఓటమి తర్వాత బలహీనమైన ఆర్థిక పరిస్థితి మరియు తక్కువ నైతికత కారణంగా ప్రభుత్వం మూడు వార్షిక ప్రణాళికలను ఎంచుకుంది. నిపుణులు, అలాగే ప్రతిపక్షాలు ఈ కాలాన్ని ప్రణాళిక ప్రక్రియలో నిరంతరాయంగా పిలిచారు. కాబట్టి వారు దీనిని "ప్లాన్ హాలిడే" కాలం అని పిలిచారు, అంటే, ఎటువంటి ప్రణాళికలు అమలు చేయని కాలం. |
| నాల్గవ ప్రణాళిక | 1969-74 | స్థిరత్వంతో కూడిన వృద్ధి మరియు స్వావలంబన వైపు పురోగతి అనే ఆలోచనలపై దృష్టి కేంద్రీకరించబడింది. ఈ ప్రణాళిక భారతదేశంలో ప్రణాళికల రాజకీయీకరణ ప్రారంభానికి దారితీసింది. ఇది తరచుగా రెండంకెల ద్రవ్యోల్బణానికి, ఆర్థిక లోటులలో అనియంత్రిత పెరుగుదలకు దారితీసింది. అలాగే, 'జాతీయీకరణ' దిశలో ఇది మొదటి అడుగు . ఆర్థిక వ్యవస్థపై ఎక్కువ నియంత్రణ మరియు నియంత్రణ ఈ ప్రణాళిక యొక్క కొన్ని ముఖ్యమైన లక్షణాలు. |
| ఐదవ ప్రణాళిక | 1974-79 |
ఈ ప్రణాళిక పేదరిక నిర్మూలన మరియు స్వావలంబనపై దృష్టి పెట్టింది. ఈ ప్రణాళిక 'గరీబీ హటావో' (పేదరిక నిర్మూలన) నినాదంతో ప్రారంభించబడింది. పేదరిక నిర్మూలనకు సంబంధించిన ప్రజాదరణ పొందిన వాక్చాతుర్యం ఎంతగా సంచలనం సృష్టించిందో, అప్పటి ఇందిరా గాంధీ ప్రభుత్వం ఒక కొత్త ప్రణాళికను, అంటే ఇరవై అంశాల కార్యక్రమాన్ని (1975) రూపొందించింది. |
| ఇరవై పాయింట్ల కార్యక్రమం | 1975 | |
| ఆరవ ప్రణాళిక | 1980-85 | క్రూరమైన అత్యవసర పరిస్థితి కారణంగా, కేంద్రంలో ప్రభుత్వంలో మార్పు వచ్చింది. కొత్త ప్రభుత్వం ఐదవ ప్రణాళికను 1977–78 ఆర్థిక సంవత్సరానికి ఒక సంవత్సరం కుదించి, 1978–83 కాలానికి ఆరవ ప్రణాళికను రూపొందించింది, దీనిని 'రోలింగ్ ప్లాన్' అని పిలిచారు. 1980లో మళ్ళీ కేంద్రంలో ప్రభుత్వం మారింది , ఇందిరా నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ తిరిగి వచ్చింది మరియు అది రోలింగ్ ప్లాన్‌ను రద్దు చేసి కొత్త ఆరవ ప్రణాళికను (1980-85) రూపొందించింది. |
| ఏడవ ప్రణాళిక | 1985-90 | ఈ ప్రణాళిక ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తిని వేగవంతం చేయడం, ఉపాధి కల్పనను పెంచడం మరియు సాధారణంగా ఉత్పాదకతను పెంచడంపై గొప్పగా దృష్టి పెట్టింది. ప్రణాళిక యొక్క ఆధారం, అంటే వృద్ధి, స్వావలంబన మరియు సామాజిక న్యాయం మరియు ఈ ప్రణాళికలో ఆధునీకరణ కూడా మార్గదర్శక సూత్రాలు. 1989లో ప్రభుత్వం గ్రామీణ పేదలకు వేతన ఉపాధిని సృష్టించడానికి జవహర్ రోజ్‌గార్ యోజన (JRY) ను ప్రారంభించింది. |
| రెండు వార్షిక ప్రణాళికలు | 1990-92 |
కేంద్ర స్థాయిలో వేగంగా మారుతున్న రాజకీయ పరిస్థితుల కారణంగా, ఎనిమిదవ ప్రణాళికలో ఉన్న కొత్త మార్పులు మరియు పునర్నిర్మాణ ఆధారిత సూచనల కారణంగా, ఎనిమిదవ ప్రణాళిక ముందుకు సాగలేదు . 1991లో అధికారంలోకి వచ్చిన కొత్త ప్రభుత్వం 1992–97 కాలానికి ఎనిమిదవ ప్రణాళికను ప్రారంభించాలని నిర్ణయించింది మరియు 1990–91 మరియు 1991–92 ఆర్థిక సంవత్సరాలను రెండు వేర్వేరు వార్షిక ప్రణాళికలుగా నిర్ణయించింది. |
| ఎనిమిదవ ప్రణాళిక | 1992-97 | ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రారంభమైన తర్వాత కొత్త ఆర్థిక వాతావరణంలో ఇది మొదటి ప్రణాళిక. 1991లో ప్రారంభమైన ఆర్థిక సంస్కరణలు నిర్మాణాత్మక సర్దుబాటు మరియు స్థూల-స్థిరీకరణ విధానాలకు దారితీశాయి. ఆర్థిక వ్యవస్థ సరళీకరణ వైపు కదులుతున్నప్పుడు, ఈ చర్యపై తీవ్ర విమర్శలు కూడా వచ్చాయి. దేశం ఇప్పుడు మార్కెట్ ఆర్థిక వ్యవస్థలోకి ప్రవేశిస్తున్నందున మరియు రాష్ట్రం 'వెనక్కి తగ్గుతున్నందున' ప్రణాళిక వేయడం అర్ధవంతం కాదని అభిప్రాయం ఉంది. |
| తొమ్మిదవ ప్రణాళిక | 1997-2002 | 1996-97లో ఆగ్నేయాసియా ఆర్థిక సంక్షోభం కారణంగా ఆర్థిక వ్యవస్థలో 'మందగమనం' నెలకొన్నప్పుడు ఈ ప్రణాళిక ప్రారంభించబడింది . కానీ ప్రస్తుతానికి ఆర్థిక వ్యవస్థ 1990ల ప్రారంభంలో ఉన్న ఆర్థిక గందరగోళం నుండి దాదాపు బయటపడింది. ఈ ప్రణాళిక ప్రతిష్టాత్మకమైన అధిక వృద్ధి రేటును లక్ష్యంగా చేసుకుంది మరియు కాలపరిమితి గల 'సామాజిక' లక్ష్యాలను కూడా లక్ష్యంగా చేసుకుంది. గుర్తించబడిన ఏడు ప్రాథమిక కనీస సేవలు (BMS) పై ప్రాధాన్యత ఉంది. |
| పదవ ప్రణాళిక | 2002-07 | ప్రణాళికా రచనలో NDC యొక్క అధిక భాగస్వామ్యాన్ని ఈ ప్రణాళిక తప్పనిసరి చేసింది . 10 సంవత్సరాలలో తలసరి ఆదాయం రెట్టింపు కావడం; జీవన నాణ్యతను మెరుగుపరచడం వంటి కొన్ని అత్యంత ముఖ్యమైన చర్యలు కూడా అధిక వృద్ధి రేటుతో రావాలి. అలాగే, 'పాలన'ను అభివృద్ధిలో ఒక అంశంగా పరిగణించారు. |
| పదకొండవ ప్రణాళిక | 2007-12 | ఈ ప్రణాళిక 10 శాతం వృద్ధి రేటును లక్ష్యంగా చేసుకుంది మరియు 'సమ్మిళిత వృద్ధి' అనే ఆలోచనను కూడా వినిపించింది . |
| పన్నెండవ ప్రణాళిక | 2012-17 | పౌరులు ఇప్పుడు మెరుగైన సమాచారం, అక్షరాస్యత కలిగి ఉన్నారని మరియు పాల్గొనడానికి ఆసక్తి చూపుతున్నారని ప్రభుత్వం విశ్వసించడంతో , ఇప్పటివరకు జరిగిన అత్యంత విస్తృతమైన మరియు సమగ్రమైన సంప్రదింపుల తర్వాత ప్రణాళికా సంఘం ఈ ప్రణాళికను సరిచేసింది . ఈ ప్రణాళిక 9 శాతం వృద్ధి రేటును లక్ష్యంగా చేసుకుంది. వ్యవసాయ రంగంలో 4 శాతం సగటు వృద్ధిని సాధించడానికి ప్రయత్నాలను ముమ్మరం చేయవలసిన అవసరాన్ని కూడా ఇది నొక్కి చెప్పింది. |
Last updated on Jan 30, 2025
-> MP Patwari Recruitment Notification 2025 to be out soon on the official website.
-> A new recruitment notification for MP Patwari was released by Madhya Pradesh Professional Examination Board (MPPEB) for a total of 6755 vacancies in the previous cycle of recruitment.
-> The selection of candidates will be on the basis of a written examination. This is a great MP Government Job opportunity for all the Graduate candidates.
-> Candidates can check the MP Patwari Previous Year Papers which helps to get the difficulty level of the exam and candidates can also attempt the MP Patwari Test Series to experience the actual examination.