भारतात आलेले व तत्संबंधी प्रवासवर्णन लिहिणारे, ज्यांनी वारंवार भारताची युरोपमधील परिस्थितीशी तुलना केली, युवराज दारा शिकोहचे चिकित्सक म्हणून मुघल दरबाराशी जवळून संबंध असणारे फ्रेंच प्रवासी कोण होते?

योग्य उत्तर फ्रँकोइस बर्नियर हे आहे.

Key Points

• फ्रँकोइस बर्नियर
  • ते एक फ्रेंच प्रवासी होते.
  • शाहजहानच्या कारकीर्दीत त्यांनी भारताला भेट दिली होती.
  • युवराज दारा शिकोहचे वैद्य म्हणून ते मुघल दरबारशी संबंधित होते आणि नंतर  औरंगजेबच्या दरबारात सामील झाले.
  • त्यांनी 'ट्रॅव्हल्स इन द मुघल एम्पायर' या पुस्तकाचे लेखन केले आहे.​

Important Points

• ‘ट्रॅव्हल्स इन द मुघल एम्पायर’ या पुस्तकाचे लेखन फ्रँकोइस बर्नियर यांनी केले आहे.
  • या पुस्तकात प्रामुख्याने दारा शिकोह आणि औरंगजेबाच्या राजवटी बद्दल लिहिले गेले आहे.
  • इ.स. 1658 मध्ये ते सुरतला पोहोचले आणि तेथे दारा शिकोहच्या ताफ्यात त्याचा चिकित्सक म्हणून समावेश झाला, परिणामी, मुघलांशी त्याचा हा पहिलाच सामना होता.
  • पण लवकरच ते अहमदाबादकडे निघाले आणि कालांतराने त्यांनी दानिशमंद खानच्या नेतृत्वाखाली काम केले आणि बारा वर्षे औरंगजेबाच्या दरबारात चिकित्सक म्हणून वास्तव्य केले.
  • हे पुस्तक न्यायालयीन कामकाज आणि मूळ रहिवाशांच्या स्थितीबद्दल माहिती देते.
  • हे त्यांच्या स्वतःच्या विस्तृत प्रवासावर आणि निरीक्षणांवर आणि घटनांचे प्रत्यक्ष साक्षीदार असणाऱ्या प्रख्यात मुघल दरबाऱ्यांच्या माहितीवर आधारित आहे.
  • बर्नियर यांनी त्यांच्या "ट्रॅव्हल्स इन द मुघल एम्पायर" या पुस्तकात मुघल साम्राज्यातील जवळजवळ प्रत्येक पैलू स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न केला आहे. जसे 
    • राजकीय घडामोडी,
    • सम्राटांची संपत्ती,
    • सामान्य लोकांची आर्थिक परिस्थिती,
    • आग्रा, दिल्ली इत्यादी ठिकाणांच्या प्रजेचे राहणीमान, प्रथा, परंपरा, श्रद्धा
  • बर्नियरने राजकीय षड् यंत्र, शाहजहानच्या चार मुलांमधील उत्तराधिकाराचे युद्ध, युद्धाची रणनीती आणि पद्धती, साम्राज्याचे सामाजिक आणि आर्थिक पैलू आणि त्याची भौगोलिक आणि सामरिक व्याप्ती यांची साक्ष अटळपणे आणि क्लिष्टपणे दिली आहे.
  • बर्नियरने आपल्या प्रवासवर्णनामध्ये दिल्ली, मथुरा, काश्मीर, सुरत, मसुलीपट्टनम आणि गोलकोंडा यासारख्या अनेक मोठ्या ग्राम आणि नगरांचे वर्णन केले आहे.​

Additional Information

• जीन-बॅप्टिस्ट टॅव्हर्नियर
  • ते 17व्या शतकातील फ्रेंच रत्न व्यापारी आणि प्रवासी होते.
  • शाहजहानच्या कारकिर्दीत त्यांनी भारताला भेट दिली.
  • त्यांनी किमान सहा वेळा भारतात प्रवास केला.
  • त्यांनी 'ट्रॅव्हल्स इन इंडिया' हे पुस्तक लिहिले.
    • या पुस्तकात स्पष्टपणे नमूद केले आहे की, टॅव्हर्नियरने भारतातील हिऱ्यांच्या खाणीची स्थळे अगदी स्पष्टपणे ओळखली होती.
• दुआर्टे बार्बोसा:
  • ते एक पोर्तुगीज लेखक आणि 1500 ते 1516–1517 दरम्यान पोर्तुगीज भारतीय अधिकारी होते.
  • त्यांची कॅननोर फॅक्टरीमध्ये मसुदालेखक पदी नियुक्ती झाली होती आणि ते   प्रासंगिकतः स्थानिक भाषेचे (मल्याळम) दुभाषी म्हणून कार्य करत असत.
  • त्याचे डुआर्टे बार्बोसा पुस्तक (लिव्ह्रो दे दुआर्टे बार्बोसा) हे पोर्तुगीज प्रवासी साहित्यातील सर्वात प्राचीन उदाहरणांपैकी एक आहे.
• जेसुइट रॉबर्टो डी नोबिली
  • ते एक इटालियन प्रवासी होते.
  • त्यांनी भारतीय उपखंडाच्या दक्षिण भागात ख्रिस्ती धर्माचा प्रचार केला.
  • 1605 मध्ये गोव्यात पोहोचल्यानंतर त्यांनी भारतीय संस्कृती आत्मसात केली.
  • ते संस्कृत आणि तमिळ शिकले होते.