ग्रॅफाइटमध्ये कार्बनचा प्रत्येक अणू इतर _____ कार्बन अणूंसोबत बंधित असतो तर हिऱ्यामध्ये प्रत्येक कार्बन अणू _____ जवळच्या कार्बन अणूंसोबत बंधित असतो.

संकल्पना:

• तापमान आणि दाब यांसारख्या निर्मितीच्या परिस्थितीनुसार, एकाच मूलद्रव्याची भिन्न संयुगे तयार होऊ शकतात.
• या संयुगांना अपरूपे म्हणतात आणि मूलद्रव्ये अपरूपता प्रदर्शित करतात असे म्हटले जाते.
• कार्बन मुक्त आणि संयुग अशा दोन्ही स्वरूपात निसर्गात मुबलक प्रमाणात आढळतो.
• कार्बनमध्ये स्फटिकी तसेच आकारहीन स्वरूपात अपरूपे असतात.
• हिरे, ग्रॅफाइट इत्यादी कार्बनचे अपरूपे स्फटिकी घन आहेत परंतु लाकूड, दगड हे अस्फटिकी घन आहेत.

स्पष्टीकरण:

• ग्रॅफाइट:
  • ग्रॅफाइट हे कार्बनच्या अपरूपाचे स्वरूप आहे ज्यामध्ये सहा कार्बन अणूंची एकके संरचित असतात.
  • एककांची प्रतलीय षटकोनी रचना तयार होते ज्यामध्ये कार्बनचा प्रत्येक अणू इतर तीन कार्बन अणूंसोबत अशाप्रकारे बंधित असतो.
  • ग्रॅफाइटचा स्फटिक हा अनेक पापुद्र्यांचा किंवा अणूंच्या स्तरांचा बनलेला असतो. दाब दिल्यास ग्रॅफाइटचे हे स्तर एकमेकांवर घसरतात.
  • ग्रॅफाइट चमकदार आणि ठिसूळ असते.
  • ग्रॅफाइटची रचना खालीलप्रमाणे दिली आहे:

• हिरा:
  • हिरा देखील कार्बनचे अपरूप आहे जो उच्च दाबाखाली तयार होतो.
  • हिऱ्यामधील प्रत्येक कार्बन अणूची चतुष्फलकी पद्धतीची रचना असते म्हणजे एक कार्बन अणू इतर चार कार्बन अणूंशी बंधित असतो आणि चतुष्फलक बनवतो.
  • रचना खालीलप्रमाणे दिली आहे:

• हिरा हा नैसर्गिक पदार्थांत सर्वांत कठीण पदार्थ आहे आणि त्याचे अनेक औद्योगिक हेतू आहेत.

म्हणून, ग्रॅफाइटमध्ये कार्बनचा प्रत्येक अणू इतर तीन कार्बन अणूंसोबत बंधित असतो तर हिऱ्यामध्ये प्रत्येक कार्बन अणू चार जवळच्या कार्बन अणूंसोबत बंधित असतो.