ప్రాథమిక హక్కులు MCQ Quiz in తెలుగు - Objective Question with Answer for Fundamental Rights - ముఫ్త్ [PDF] డౌన్లోడ్ కరెన్
Last updated on May 20, 2025
Latest Fundamental Rights MCQ Objective Questions
ప్రాథమిక హక్కులు Question 1:
భారత రాజ్యాంగంలోని 25-28 నిబంధనలు ప్రాధమిక హక్కులలో ఏ వర్గానికి చెందినవి?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 1 Detailed Solution
ప్రాథమిక హక్కులు Question 2:
"అస్పృశ్యత నిర్మూలన" అన్నది ఏ ఆర్టికల్కు సంబంధించినది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 2 Detailed Solution
ప్రాథమిక హక్కులు Question 3:
భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 32 దేనికి సంబంధించినది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 3 Detailed Solution
సరైన సమాధానం ఎంపిక 1 , అంటే రాజ్యాంగపరమైన పరిష్కారాల హక్కు .
- భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 32 ను డాక్టర్ బిఆర్ అంబేద్కర్ భారత రాజ్యాంగానికి ' హృదయం మరియు ఆత్మ ' గా అభివర్ణించారు .
- ఇది ఒక పౌరుడు తమ ఉల్లంఘన విషయంలో ప్రాథమిక హక్కులలో దేనినైనా ఆశ్రయించేందుకు సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించే హక్కును ఇస్తుంది.
- దీనిని ఇలా కూడా పిలుస్తారు; రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కు .
వ్యాసం | కలిగి ఉన్నది |
ఆర్టికల్ 32 | రిట్లతో సహా ప్రాథమిక హక్కుల అమలు కోసం సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించే హక్కు.
|
అదనపు వాస్తవాలు:
- హెబియస్ కార్పస్: జైలులో లేదా ప్రైవేట్ కస్టడీలో నిర్బంధించబడిన వ్యక్తిని కోర్టు ముందు హాజరుపరచడానికి మరియు అలాంటి నిర్బంధం చట్టవిరుద్ధమని తేలితే అతన్ని విడుదల చేయడానికి ఈ రిట్ జారీ చేయబడింది.
- మాండమస్ : ఏదైనా ప్రభుత్వం, కోర్టు, కార్పొరేషన్ లేదా ఏదైనా పబ్లిక్ అథారిటీ పబ్లిక్ డ్యూటీని చేయవలసి వచ్చినప్పుడు కానీ అలా చేయడంలో విఫలమైనప్పుడు సుప్రీం లేదా హైకోర్టు ద్వారా రిట్ ఆఫ్ కమాండ్ జారీ చేయబడుతుంది.
- క్వో-వారంటో : ఇది ఒక వ్యక్తికి అర్హత లేని ప్రభుత్వ కార్యాలయాన్ని నిర్వహించకుండా నిరోధించే ఉద్దేశ్యంతో జారీ చేయబడిన రిట్.
- సెర్టియోరారీ : దిగువ కోర్టు, ట్రిబ్యునల్ లేదా పాక్షిక-న్యాయ అధికారం ద్వారా ఇప్పటికే ఆమోదించబడిన ఉత్తర్వును రద్దు చేయడానికి సుప్రీం లేదా హైకోర్టు ద్వారా రిట్ ఆఫ్ సర్టియోరారీ జారీ చేయబడుతుంది.
- నిషేధం : నిషేధం అంటే 'నిషేధించడం'.
- దిగువ న్యాయస్థానం లేదా ట్రిబ్యునల్ తన అధికార పరిధిని అధిగమించకుండా లేదా అది కలిగి లేని అధికార పరిధిని ఆక్రమించకుండా నిరోధించడానికి ఇది ఒక ఉన్నత న్యాయస్థానం ద్వారా జారీ చేయబడుతుంది.
- నిషేధం యొక్క రిట్ న్యాయపరమైన మరియు పాక్షిక-న్యాయ అధికారులపై మాత్రమే జారీ చేయబడుతుంది
ప్రాథమిక హక్కులు Question 4:
భారతీయ పౌరుడికి ఏదైనా రెస్టారెంట్, రోడ్డు లేదా పబ్లిక్ ప్లేస్ని ఉపయోగించుకునే హక్కు ఉందని భారత రాజ్యాంగంలోని ఏ ఆర్టికల్ తెలియజేస్తుంది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 4 Detailed Solution
సరైన సమాధానం 15(2) .
ప్రధానాంశాలు:
- ఆర్టికల్ 15: ఈ ఆర్టికల్ మతం, జాతి, కులం, లింగం లేదా పుట్టిన ప్రదేశం ఆధారంగా రాష్ట్రంచే వివక్షను నిషేధించడాన్ని హామీ ఇస్తుంది. ఇది భారతదేశంలో విద్యా అవకాశాలలో సమానత్వాన్ని కూడా నిర్ధారిస్తుంది.
- ఆర్టికల్ 15(1) మతం, జాతి, కులం, లింగం , జన్మస్థలం లేదా వాటిలో దేనినైనా ప్రాతిపదికగా ఏ పౌరుడిపైనా వివక్ష చూపడాన్ని రాష్ట్రాన్ని నిషేధిస్తుంది.
- ఆర్టికల్ 15 (2) పౌరులు కేవలం మతం, జాతి, కులం, లింగం, పుట్టిన ప్రదేశం లేదా వాటిలో దేనినైనా బట్టి ఏదైనా వైకల్యం, బాధ్యత, పరిమితి లేదా షరతులకు లోబడి ఉండడాన్ని నిషేధిస్తుంది.
- దుకాణాలు, పబ్లిక్ రెస్టారెంట్లు, హోటళ్లు మరియు పబ్లిక్ ఎంటర్టైన్మెంట్ ప్యాలెస్లకు యాక్సెస్;
- లేదా బావులు, ట్యాంకులు, స్నాన ఘాట్లు, రోడ్లు మరియు పబ్లిక్ రిసార్ట్ స్థలాలను పూర్తిగా లేదా పాక్షికంగా రాష్ట్ర నిధుల నుండి నిర్వహించడం లేదా సాధారణ ప్రజల వినియోగానికి అంకితం చేయడం
- ఆర్టికల్ 15(3) స్త్రీలు మరియు పిల్లల సంక్షేమం కోసం ప్రత్యేక కేటాయింపులు చేయడానికి రాష్ట్రానికి అధికారం ఇచ్చింది
- ఆర్టికల్ 15 (4): ఇది షెడ్యూల్డ్ కులాలు (ఎస్సీలు) మరియు షెడ్యూల్డ్ తెగలు (ఎస్టీలు) సహా వెనుకబడిన తరగతుల అభ్యున్నతి కోసం ప్రత్యేక నిబంధనలను రూపొందించడానికి ప్రభుత్వానికి వీలు కల్పించింది. ఇది ఎస్సీలు మరియు ఎస్టీలకు విద్యా సంస్థల్లో రిజర్వేషన్లను కూడా నిర్ధారిస్తుంది.
అదనపు సమాచారం:
- ఆర్టికల్ 14 : మతం, జాతి, కులం, లింగం లేదా జన్మస్థలం ఆధారంగా భారతదేశ భూభాగంలో చట్టం ముందు సమానత్వాన్ని లేదా చట్టాల సమాన రక్షణను రాష్ట్రం ఏ వ్యక్తికి నిరాకరించకూడదు .
- ఆర్టికల్ 16 : రాష్ట్రంలోని ఏ కార్యాలయంలోనైనా ఉపాధి లేదా నియామకానికి సంబంధించిన విషయాలలో పౌరులందరికీ సమాన అవకాశాలు ఉంటాయి.
- ఆర్టికల్ 17: అంటరానితనం నిర్మూలన.
- ఆర్టికల్ 18: సైనిక మరియు అకడమిక్ టైటిల్స్ మినహా అన్ని టైటిల్స్ రద్దు.
ముఖ్యమైన పాయింట్లు:
- ప్రాథమిక హక్కులు మానవుల గౌరవప్రదంగా జీవించడానికి అవసరమైన హక్కులు.
- భారత రాజ్యాంగం సహేతుకమైన పరిమితులకు లోబడి న్యాయబద్ధమైన ప్రాథమిక హక్కులను కల్పించింది.
ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి
- సమానత్వ హక్కు (ఆర్టికల్ 14-18 )
- స్వేచ్ఛ హక్కు (ఆర్టికల్ 19-22 )
- దోపిడీకి వ్యతిరేకంగా హక్కు (ఆర్టికల్ 23 మరియు 24 )
- మత స్వేచ్ఛ హక్కు (ఆర్టికల్ 25-28 )
- సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులు (ఆర్టికల్ 29 మరియు 30 )
- రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కులు (ఆర్టికల్ 32 )
ప్రాథమిక హక్కులు Question 5:
రాజ్యాంగంలో పేర్కొన్న ప్రాథమిక హక్కుల సంరక్షించేది ఎవరు?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 5 Detailed Solution
సరైన సమాధానం సుప్రీంకోర్టు.
Key Points
- ప్రాథమిక హక్కుల సంరక్షకుడిగా పనిచేసే సంస్థ సుప్రీంకోర్టు. పౌరుల ప్రాథమిక హక్కులను దోపిడీ చేయకుండా కోర్టు రక్షిస్తుంది.
- ప్రాథమిక హక్కుల సంరక్షకుడిగా సుప్రీంకోర్టు, ప్రాథమిక హక్కులను ఉల్లంఘిస్తే ఏదైనా చట్టాన్ని శూన్యంగా ప్రకటించవచ్చు.
Important Points
- రాజ్యాంగంలోని అధికరణ 32 (రాజ్యాంగ పరిహారాల హక్కు): ఇది ఒక ప్రాథమిక హక్కు, ఇది రాజ్యాంగం గుర్తించిన ఇతర ప్రాథమిక హక్కులను అమలు చేయాలని కోరుతూ సుప్రీంకోర్టు (ఎస్సీ)ను సంప్రదించే హక్కు వ్యక్తులకు ఉందని పేర్కొంది.
- రాజ్యాంగంలోని అధికరణ 226 పౌరుల ప్రాథమిక హక్కుల అమలు కోసం మరియు మరే ఇతర ప్రయోజనాల కోసం హేబియాస్ కార్పస్, మాండమస్, సర్టియోరారి, నిషేధం మరియు కో వారెంటోతో సహా రిట్లు జారీ చేయడానికి హైకోర్టుకు అధికారం ఇస్తుంది.
- సుప్రీంకోర్టు దేశ న్యాయ వ్యవస్థ యొక్క శిఖరాగ్రంలో ఉంది.
- అధికరణ 124 సుప్రీంకోర్టు ఏర్పాటు మరియు దాని రాజ్యాంగం వివరాలు అందిస్తుంది.
- 28 జనవరి 1950న భారత సుప్రీంకోర్టుగా స్థాపించబడింది.
- దీనిని 'మన రాజ్యాంగ సంరక్షకుడు' అని కూడా అంటారు.
- దీనిని 'కోర్ట్ ఆఫ్ రికార్డ్' అని కూడా అంటారు.
- భారత సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి మరియు ఇతర న్యాయమూర్తులను రాష్ట్రపతి నియమిస్తారు
- సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తుల సంఖ్యను పెంచే లేదా తగ్గించే అధికారం పార్లమెంటుకు ఉంటుంది.
- 18 సెప్టెంబర్ 2019న కొత్త నలుగురు న్యాయమూర్తుల నియామకం తరువాత, సుప్రీంకోర్టు బలం 30 నుండి 34కి పెరిగింది.
- భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి భారత సుప్రీంకోర్టు అధిపతి.
- ప్రధాన న్యాయమూర్తి కాకుండా ఇతర న్యాయమూర్తుల నియామకం గురించి భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తిని ఎల్లప్పుడూ సంప్రదించాలి.
Additional Information
- సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తులను పార్లమెంటు ద్వారా చట్టం ద్వారా ఏర్పాటు చేసిన విధానం ద్వారా మాత్రమే తొలగించవచ్చు.
- సుప్రీంకోర్టు లేదా హైకోర్టు న్యాయమూర్తిని నిరూపితమైన అధికార దుర్వినియోగం లేదా అసమర్థత కారణంగా మాత్రమే తొలగించవచ్చు.
- న్యాయమూర్తిపై అభియోగాలు ఉన్న మోషన్ను పార్లమెంటు ఉభయ సభల్లో ప్రత్యేక మెజారిటీ ఆమోదించాలి.
- రెండు సభలు ప్రత్యేక మెజారిటీతో ఆమోదించిన తరువాత, అది రాష్ట్రపతికి పంపబడుతుంది.
- చివరగా, సంబంధిత న్యాయమూర్తిని తొలగించే ఉత్తర్వులను రాష్ట్రపతి ఇస్తారు.
Top Fundamental Rights MCQ Objective Questions
భారత రాజ్యాంగంలోని అధికరణ 21A _______ హక్కును అందిస్తుంది.
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 6 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం విద్య .
ప్రధానాంశాలు
- భారత రాజ్యాంగంలోని భాగం III (అధికరణలు 12 నుండి 35)లో ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి.
- జాతి, జన్మస్థలం, మతం, కులం లేదా లింగంతో సంబంధం లేకుండా పౌరులందరికీ ప్రాథమిక హక్కులు విశ్వవ్యాప్తంగా వర్తిస్తాయి.
- భారత రాజ్యాంగంలోని అధికరణ 21A విద్యాహక్కును అందిస్తుంది.
- భారత పార్లమెంట్ యొక్క RTE చట్టం 4 ఆగస్టు 2009న అమలులోకి వచ్చింది మరియు 1 ఏప్రిల్ 2010 నుండి అమలులోకి వచ్చింది.
- రాజ్యాంగం (86వ సవరణ) చట్టం, 2002 భారత రాజ్యాంగంలో అధికరణ 21Aని ప్రాథమిక హక్కుగా ఆరు నుండి పద్నాలుగు సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలందరికీ ఉచిత మరియు నిర్బంధ విద్యను అందించడానికి చేర్చింది.
అదనపు సమాచారం
- రాజ్యాంగంలో పొందుపరిచిన ప్రాథమిక హక్కులు-
ప్రాథమిక హక్కు | అధికరణ |
సమానత్వ హక్కు | (14 - 18) |
స్వేచ్ఛ హక్కు | (19 - 22) |
దోపిడీకి వ్యతిరేకంగా హక్కు | (23 - 24) |
మత స్వేచ్ఛ హక్కు |
(25 - 28) |
సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులు | (29 - 30) |
రాజ్యాంగ పరిష్కారాల హక్కు | (32) |
'సమానత్వ హక్కు' కింద ఎన్ని ఆర్టికల్స్ వస్తాయి?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 7 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం 5.
Important Points
సమానత్వ హక్కు అందిస్తుంది:
- చట్టం ముందు అందరికీ సమానం కోసం
- వివిధ కారణాలపై వివక్షను నిరోధించడం
- ప్రభుత్వ ఉపాధి విషయంలో అందరినీ సమానంగా చూస్తారు
- అంటరానితనం మరియు బిరుదులను రద్దు చేయడం
సమానత్వ హక్కు క్రింద పేర్కొన్న వ్యాసం
ఆర్టికల్స్ | నియమం |
ఆర్టికల్ - 14 | మతం, జాతి, కులం, లింగం లేదా పుట్టిన ప్రదేశం ఆధారంగా, చట్టం ముందు ఏ వ్యక్తికి సమానత్వం లేదా భారతదేశ భూభాగంలో చట్టం యొక్క సమాన రక్షణను రాష్ట్రం తిరస్కరించదు. |
ఆర్టికల్ - 15 | మతం, జాతి, కులం, లింగం, పుట్టిన ప్రదేశం లేదా వాటిలో దేనినైనా మాత్రమే ఏ పౌరుడిపైనా రాష్ట్రం వివక్ష చూపదు. |
ఆర్టికల్ - 16 | రాష్ట్రంలోని ఏ కార్యాలయానికి ఉపాధి లేదా నియామకానికి సంబంధించిన విషయాలలో పౌరులందరికీ సమాన సమానత్వం ఉండాలి. |
ఆర్టికల్ - 17 | అంటరానితనం రద్దు. |
ఆర్టికల్ - 18 | సైనిక మరియు విద్యాసంస్థ మినహా అన్ని శీర్షికల రద్దు. |
భారత రాజ్యాంగంలోని 19వ అధికరణం ఏ హక్కును కలిగి ఉంది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 8 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం మాటా మాటల స్వేచ్ఛ మరియు వ్యక్తీకరణ హక్కు.
- భారత రాజ్యాంగంలోని 19వ అధికరణం మాటా మాటల స్వేచ్ఛ మరియు వ్యక్తీకరణ హక్కును కలిగి ఉంది.
Key Points
- 19వ అధికరణం ఆరు ప్రాథమిక హక్కులను కలిగి ఉంది. అవి:
- మాటా మాటల స్వేచ్ఛ మరియు వ్యక్తీకరణ హక్కు.
- శాంతియుతంగా మరియు ఆయుధాలు లేకుండా సమావేశమయ్యే హక్కు.
- సంఘాలు లేదా యూనియన్లు లేదా సహకార సంఘాలను ఏర్పాటు చేసుకునే హక్కు.
- భారతదేశం అంతటా స్వేచ్ఛగా తిరగడానికి హక్కు.
- భారతదేశ భూభాగంలోని ఏ ప్రాంతంలోనైనా నివసించడానికి మరియు స్థిరపడటానికి హక్కు.
- ఏదైనా వృత్తిని అనుసరించడానికి లేదా ఏదైనా వృత్తి, వ్యాపారం లేదా వ్యాపారాన్ని నిర్వహించడానికి హక్కు.
- ప్రాథమిక హక్కులు:
- ప్రాథమిక హక్కులు భారత రాజ్యాంగంలోని 12-35వ అధికరణాలు, III భాగంలో వివరించబడ్డాయి.
- స్వత్వ హక్కు (31వ అధికరణం) ప్రాథమిక హక్కుల జాబితా నుండి తొలగించబడింది.
- 44వ సవరణ చట్టం, 1978 ద్వారా, ఇది రాజ్యాంగంలోని XII భాగంలోని 300A చట్టం కింద ఒక సాధారణ రాజ్యాంగ హక్కుగా మార్చబడింది
Additional Information
- రాజ్యాంగ ఉపశమన హక్కు 32-35వ అధికరణాలలో పేర్కొనబడింది.
- శోషణకు వ్యతిరేకమైన హక్కు 23 మరియు 24వ అధికరణాలలో పేర్కొనబడింది.
- మత స్వేచ్ఛ హక్కు 25-28వ అధికరణాలలో పేర్కొనబడింది.
- విదేశీయులకు కాకుండా, పౌరులకు మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్న ప్రాథమిక హక్కులు: 15, 16, 19, 29 మరియు 30వ అధికరణాలు.
భారత రాజ్యాంగంలోని కింది ఏ అధికరణలు ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధంగా ఉండే చట్టాలకు సంబంధించినవి?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 9 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం అధికరణ 13. ప్రధానాంశాలు
- అధికరణ 13 ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధంగా ఉన్న చట్టాలతో వ్యవహరిస్తుంది.
- అధికరణ 13 ప్రకారం ఏదైనా ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధమైన లేదా కించపరిచే అన్ని చట్టాలు చెల్లవు.
- ఇది న్యాయ సమీక్ష సిద్ధాంతాన్ని స్పష్టంగా అందిస్తుంది.
- ఈ అధికారం సుప్రీంకోర్టు (అధికరణ 32) మరియు ఉన్నత న్యాయస్థానాలకు (అధికరణ 226) ఇవ్వబడింది, ఇది ఏదైనా ప్రాథమిక హక్కుల ఉల్లంఘన కారణంగా ఒక చట్టాన్ని రాజ్యాంగ విరుద్ధమైనది మరియు చెల్లదు.
అదనపు సమాచారం
- ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి
అధికరణ 14 – 18 |
సమానత్వం హక్కు |
అధికరణ 19-22 |
స్వేచ్ఛ హక్కు |
అధికరణ 23-24 |
దోపిడీకి వ్యతిరేకంగా హక్కు |
అధికరణ 25-28 |
మత స్వేచ్ఛ హక్కు |
అధికరణ 29-30 |
సాంస్కృతిక & విద్యా హక్కులు |
అధికరణ 32 |
రాజ్యాంగ పరిహారాల హక్కు |
భారత రాజ్యాంగం లోని ప్రాధమిక హక్కులు ఎక్కడినుండి తూసుకున్నారు
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 10 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన జవాబు :-U.S రాజ్యాంగం
Canada
- బలమైన సమైఖ్య కేంద్రం తో
- కేంద్రం లో అవశేష అధికారాలు పొందడం
- కేంద్రం ద్వారా గవర్నర్ల నియామకం
- సుప్రీం కోర్టు సలహా అధికారం
- రాష్ట్ర విధాన నిర్దేశిక సూత్రాలు
- రాజ్య సభ కు సభ్యుల నామినేషన్
- రాష్ట్రపతి ఎన్నిక విధానం
- చట్టం ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడ్డ విధానం
- ప్రాధమిక విధులు
- పీఠిక లోని న్యాయం సామాజిక ఆర్ధిక,రాజకీయ ఆదర్శాలు
- పార్లమెంటరీ ప్రభుత్వం
- చట్ట ఆదేశాలు
- శాసన ప్రక్రియ
- ఒకే పౌరసత్వం
- క్యాబినెట్ వ్యవస్తా
- ప్రత్యేక హక్కులు
- పార్లమెంటరీ అధికారాలు
- ద్వి స్వభావాదం
- ప్రాధమిక హక్కులు
- న్యాయ స్వతంత్రత
- న్యాయ సమీక్ష
- రాష్ట్రపతి అభిశంసన
- సుప్రీం కోర్టు ,హై కోర్టు న్యాయ మూర్తుల యోలాగింపు
- ఉప రాష్ట్రపతి పదవి
గోప్యత హక్కును ప్రాథమిక హక్కుగా ప్రకటించిన తొమ్మిది మంది న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనానికి కింది వారిలో ఎవరు నేతృత్వం వహించారు?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 11 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం జెఎస్ ఖేహర్.
ముఖ్యాంశాలు
- గోప్యత హక్కును ప్రాథమిక హక్కుగా ప్రకటించిన తొమ్మిది మంది న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనానికి జేఎస్ ఖేహర్ నేతృత్వం వహించారు.
- 24 ఆగష్టు 2017 న భారత రాజ్యాంగం క్రింద రక్షించబడిన భారత సర్వోన్నత న్యాయస్థానం ఒక చారిత్రాత్మక తీర్పును వెలువరించింది మరియు గోప్యత హక్కును ప్రాథమిక హక్కుగా ప్రకటించింది.
- జగదీష్ సింగ్ ఖేహర్ భారతదేశ మాజీ మరియు 44వ ప్రధాన న్యాయమూర్తి . 2017లో సీజేఐగా నియమితులయ్యారు.
అదనపు సమాచారం
- ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి ఎన్వి రమణ (మే 2021 ). అతను భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి పదవిని చేపట్టాడు మరియు భారతదేశానికి 48వ ప్రధాన న్యాయమూర్తి అయ్యాడు.
- జస్టిస్ దీపక్ మిశ్రా భారతదేశ మాజీ మరియు 45వ ప్రధాన న్యాయమూర్తి. స్వలింగ సంపర్కాన్ని చట్టబద్ధం చేయడంలో మరియు సెక్షన్ 377ని తొలగించడంలో అతను ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాడు.
- హెచ్ జె కనియా 1950 నుండి 1951 వరకు భారతదేశానికి మొదటి ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా పనిచేశారు.
భారత రాజ్యాంగంలోని ఏ అధికరణ 'జీవిత రక్షణ మరియు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ' గురించి తెలియజేస్తుంది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 12 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం అధికరణ 21. ప్రధానాంశాలు
- అధికరణ 21 ప్రకారం: "జీవితానికి మరియు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛకు రక్షణ: చట్టం ద్వారా ఏర్పరచబడిన విధానం ప్రకారం తప్ప ఏ వ్యక్తి తన జీవితాన్ని లేదా వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛను కోల్పోకూడదు."
- ఈ ప్రాథమిక హక్కు ప్రతి వ్యక్తికి, పౌరులకు మరియు విదేశీయులకు అందుబాటులో ఉంటుంది.
- అధికరణ 21 రెండు హక్కులను అందిస్తుంది:
- జీవించే హక్కు
- వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ హక్కు
- అధికరణ 21 అందించిన ప్రాథమిక హక్కు రాజ్యాంగం హామీ ఇచ్చే ముఖ్యమైన హక్కులలో ఒకటి.
- భారత అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఈ హక్కును 'ప్రాథమిక హక్కుల గుండె'గా అభివర్ణించింది.
- చట్టం ద్వారా ఏర్పరచబడిన విధానం ప్రకారం తప్ప ఏ వ్యక్తి జీవితం మరియు స్వేచ్ఛను కోల్పోకూడదని హక్కు ప్రత్యేకంగా పేర్కొంది. ఈ హక్కు దేశంలో మాత్రమే అందించబడిందని ఇది సూచిస్తుంది. ఇక్కడ దేశంలో ప్రభుత్వం మాత్రమే కాదు, ప్రభుత్వ శాఖలు, స్థానిక సంస్థలు, శాసనసభలు మొదలైనవి కూడా ఉన్నాయి.
అదనపు సమాచారం
అధికరణ |
వివరణ |
---|---|
అధికరణ 19 |
ఇది ప్రతి పౌరునికి ఆరు స్వేచ్ఛలకు హామీ ఇస్తుంది.
|
అధికరణ 20 |
నేరాలకు సంబంధించిన శిక్షకు సంబంధించి రక్షణ. |
అధికరణ 21 |
జీవితం మరియు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ యొక్క రక్షణ |
అధికరణ 21 A |
విద్యాహక్కు |
అధికరణ 22 |
కొన్ని కేసులలో అరెస్టు మరియు నిర్బంధం నుండి రక్షణ |
అధికరణ 23 |
మానవులలో రాకపోకలను నిషేధించడం మరియు బలవంతంగా పని చేయడం |
అధికరణ 24 |
కర్మాగారాలలో పిల్లలను నియమించడం నిషేధించడం మొదలైనవి |
కింది దేశాలలో ఏ దేశాల్లో మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన తొలి దేశం ఏది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 13 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం ఆస్ట్రేలియా.
- మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన తొలి దేశం ఆస్ట్రేలియా.
- సెప్టెంబరు 19, 1893న గవర్నర్ లార్డ్ గ్లాస్గో కొత్త ఎన్నికల చట్టంపై సంతకం చేశారు. పార్లమెంటరీ ఎన్నికల్లో మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటి స్వయం ప్రతిపత్తి కలిగిన దేశంగా న్యూజిలాండ్ అవతరించింది.
- తొమ్మిదేళ్ల తర్వాత, గ్రేట్ బ్రిటన్ నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తర్వాత, ఆస్ట్రేలియా దీనిని అనుసరించింది మరియు మహిళలకు ఓటు హక్కు చట్టాన్ని కూడా ఆమోదించింది.
- ఈ చట్టం 1902లో అమల్లోకి వచ్చింది మరియు కొత్త దేశంలోని మహిళలందరికీ ఇది వర్తింపజేసినప్పటికీ, ఆదివాసీ స్త్రీలు విడిచిపెట్టబడ్డారు.
- ఆదివాసులకు 1962 వరకు స్త్రీ, పురుషులకు ఓటు హక్కు లేదు.
Important Points
- న్యూజిలాండ్: మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన తొలి దేశం.
- ఆస్ట్రేలియా: మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన రెండో దేశం.
- ఫిన్లాండ్: మహిళలకు ఓటు హక్కు కల్పించిన తొలి యూరోపియన్ దేశం.
న్యూజిలాండ్ ఎంపికలలో ఇవ్వబడలేదు కాబట్టి మా సరైన సమాధానం ఆస్ట్రేలియా అవుతుంది.
కింది వాటిలో ఏ ప్రాథమిక హక్కులు భారత పౌరులకు అందుబాటులో ఉన్నాయి మరియు విదేశీయులకు కాదు?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 14 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం ఎంపిక 3 .
ప్రధానాంశాలు
- పౌరులకు లభించే ప్రాథమిక హక్కులు విదేశీయులకు కాదు:
- మతం, జాతి, కులం, లింగం లేదా పుట్టిన ప్రదేశం ఆధారంగా వివక్షను నిషేధించడం (అధికరణ 15).
- ప్రభుత్వ ఉద్యోగ విషయాలలో సమానత్వం (అధికరణ 16).
- (ప్రసంగం మరియు వ్యక్తీకరణ, (ii) సమావేశం (iii) సంఘం, (iv) ఉద్యమం (v) నివాసం మరియు వృత్తి (అధికరణ 19) స్వేచ్ఛకు సంబంధించి ఆరు హక్కుల రక్షణ.
- మైనారిటీల భాష, లిపి మరియు సంస్కృతికి రక్షణ (అధికరణ 29).
- విద్యాసంస్థలను స్థాపించడం మరియు నిర్వహించడం మైనారిటీల హక్కు (అధికరణ 30).
అదనపు సమాచారం
- ప్రాథమిక హక్కులు రాజ్యాంగంలోని IIIవ భాగం లో అధికరణ 12 నుండి 35 వరకు పొందుపరచబడ్డాయి.
- ఈ హక్కులు యు యస్ ఏ రాజ్యాంగం నుండి తీసుకోబడ్డాయి.
- ఈ హక్కులు దేశంలోని పౌరులందరికీ ఎలాంటి వివక్ష లేకుండా అందించబడ్డాయి.
- ఈ హక్కులు భారత రాజ్యాంగంలోని మూడవ భాగాన్ని భారతదేశం యొక్క మాగ్నా-కార్టాగా మార్చాయి.
కింది వాటిలో భారత రాజ్యాంగంలోని ప్రాథమిక హక్కుల స్వేచ్ఛ హక్కు ఏది?
Answer (Detailed Solution Below)
Fundamental Rights Question 15 Detailed Solution
Download Solution PDFసరైన సమాధానం ఆర్టికల్ 19.
- భారత రాజ్యాంగంలో ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు ఉన్నాయి మరియు అవి ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
- సమానత్వపు హక్కు
- స్వేచ్ఛా హక్కు
- పీడనాన్ని నిరోధించే హక్కు
- మత స్వేచ్ఛా హక్కు
- సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కు
- రాజ్యాంగ పరిహారపు హక్కు
- 19 నుండి 22 వరకు గల ఆర్టికల్స్, భారత రాజ్యాంగం యొక్క ప్రాథమిక హక్కుల స్వేచ్ఛా హక్కు క్రింద వస్తాయి
ఆర్టికల్స్ | కలిగి ఉన్నది |
ఆర్టికల్ 19 |
స్వేచ్ఛకు సంబంధించి ఆరు హక్కుల రక్షణ:
|
ఆర్టికల్ 20 | నేరాల శిక్షకు సంబంధించి రక్షణ. |
ఆర్టికల్ 21 | జీవిత రక్షణ మరియు వ్యక్తిగత స్వేచ్ఛ. |
ఆర్టికల్ 21A | ప్రాథమిక విద్య హక్కు. |
ఆర్టికల్ 22 | కొన్ని సందర్భాల్లో అరెస్టు మరియు నిర్బంధానికి వ్యతిరేకంగా రక్షణ. |