वैदिक युग MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Vedic Age - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर ऋग्वेद आहे

Key Points

• वेद म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या स्तोत्रांच्या आणि इतर पवित्र ग्रंथांच्या चार संग्रहांपैकी ऋग्वेद हा सर्वात जुना आहे.
• त्यात सुरुवातीच्या वैदिक काळातील धार्मिक आणि सामाजिक जीवनाविषयीची बरीचशी माहिती आहे.
• ही कामे आर्यांचे "पवित्र ज्ञान" मानली जातात.
• ऋग्वेदामध्ये भारताच्या जाती व्यवस्थेचा (वर्ण) आधार म्हणून काम करणाऱ्या कल्पनांचा समावेश आहे.
• ब्राह्मणी विचारसरणीनुसार, वर्ण म्हणजे समाजाची वर्गवारी करणे.

Additional Information 

• वेगवेगळ्या वेदांशी संबंधित माहिती.

योग्य उत्तर वृज्जी आहे.

• वैशाली ही वज्जि महाजनपाडाची राजधानी होती.
• हे राज्य गंगा नदीच्या उत्तरेस बिहारमध्ये होते.
• यात बिहारमधील वैशाली आणि मुझफ्फरपूर जिल्ह्यांचा समावेश होता.

योग्य उत्तर पर्याय 1 आहे.

Key Points

• ऋग्वेदात एकूण 1,028 स्त्रोत किंवा सूक्ते आहेत, जी मंडल म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या दहा सूक्तसंग्रहांमध्ये विभागली गेली आहेत.
• प्रत्येक मंडल पुढे सूक्तांमध्ये विभागले गेले आहे, जे विविध काव्यमालेत रचले गेले आहे.
• या सूक्तांचे श्रेय विविध साधू किंवा ऋषींना दिले जाते, जे प्राचीन ऋषी किंवा कवी होते, ज्यांना दैवी प्रकटीकरण प्राप्त झाले होते असे मानले जाते.

Additional Information

• वेद हा प्राचीन हिंदू धर्मग्रंथांचा एक संग्रह असून तो हिंदू धर्मातील सर्वात प्राचीन आणि सर्वात अधिकृत ग्रंथ मानला जातो.
• ऋग्वेद, सामवेद, यजुर्वेद आणि अथर्ववेद असे चार मुख्य वेद आहेत. प्रत्येक वेदाची स्वतःची वैशिष्ट्ये आणि आशय आहे.
• ऋग्वेद: यात वैदिक संस्कृतमध्ये रचलेल्या 1,028 स्त्रोतांचा किंवा सूक्तांचा संग्रह आहे. 
• सामवेद: सामवेद हा ऋग्वेदातील स्तोत्रांपासून प्राप्त झालेल्या सूरांचा किंवा मंत्रांचा एक संग्रह आहे.
  • सामवेद हा स्तोत्रांच्या सांगीतिक पैलूंवर लक्ष केंद्रित करतो आणि बर्‍याचदा अनुष्ठानदरम्यान नामजप आणि गायनात गुंतलेल्या पुजाऱ्यांसाठी मार्गदर्शक ग्रंथ मानला जातो.
• यजुर्वेद: यजुर्वेद हा प्रामुख्याने यज्ञविधी करणाऱ्या पुजाऱ्यांसाठीचा एक मार्गदर्शक ग्रंथ आहे.
  • यामध्ये पूर्वार्धात काही स्तोत्रांसह गद्यसूत्रे, तर उत्तरार्धात स्तोत्रांमध्ये अंतर्भूत गद्य सूत्रे आहेत.
• अथर्ववेद: अथर्ववेद हा इतर तीन वेदांपेक्षा भिन्न आहे. कारण यामध्ये जीवनाच्या व्यावहारिक पैलूंवर अधिक लक्ष केंद्रित केले असून दुष्ट आत्मा आणि रोगांपासूनच्या संरक्षणासाठी उपचार, जादूटोणा, वशीकरण आणि कर्मकांडांशी संबंधित स्तोत्रांचा समावेश आहे. 

योग्य उत्तर 10 आहे. 

• ऋग्वेदाचे 10 मंडळांमध्ये (पुस्तकांमध्ये) विभाजन झाले आहे. 
• पहिले व दहावे मंडळ अनुक्रमे सर्वात लहान व सर्वात मोठे आहे.
• ऋग्वेदातील 3 ऱ्या मंडळातून गायत्री मंत्र घेण्यात आला आहे. 
• 9 वे मंडळ पूर्णत: सोमाला वाहिलेले आहे. .
• 10 व्या मंडळात असलेले पुरुष सूक्त ब्रम्हाच्या किंवा पुरुषाच्या तोंडातून, बाहुंतून, मांड्यांतून आणि पायांतून उगम पावलेल्या 4 वर्णांचे वर्णन करते.
• विश्वाच्या उत्पत्तीविषयी भाष्य करणारे नासदीय सूक्त 10 व्या मंडळात आहे. 
• वेद हे हिंदू धर्मातील पहिले धार्मिक ग्रंथ आहेत.
• वेद म्हणजे ज्ञान.
• चार वेद पुढीलप्रमाणे आहेत,
• ऋग्वेद - या पुरातन व सर्वात महत्वपूर्ण वेदामध्ये रसायनशास्त्र व वैद्यकशास्त्राविषयीचे ज्ञान आहे.
• यजुर्वेद- दोन भागांत विभागलेला हा (उदा.कृष्ण यजुर्वेद आणि शुक्ल यजुर्वेद) एकमेव वेद आहे, यामध्ये यज्ञासंबंधी सर्व सूत्रे व शस्त्रांचे ज्ञान आहे. 
• सामवेद - हे भारतीय शास्त्रीय संगीताचे मूळ आहे..
• अथर्ववेद - यामध्ये आयुर्वेदासंबंधीचे ज्ञान आहे. त्याचबरोबर तोडगे व मंत्रोच्चार देखील आहेत म्हणूनच त्याला काळा वेद म्हणतात.

योग्य उत्तर अंग आहे.

• चंपा हे प्राचीन शहर अंग महाजनपदाची राजधानी असल्याचे मानले जाते.

Key Points

• अंग हे एक प्राचीन भारतीय राज्य होते जे पूर्व भारतीय उपखंडात विकसित झाले होते आणि ते सोळा महाजनपदांपैकी एक होते.
• सध्याच्या भागलपूर आणि मुंगेर जिल्ह्यांनी संयुक्तपणे अंग महाजनपद स्थापन केले गेले.
• अंग राज्याचा उल्लेख अथर्ववेदात सर्वात आधी आढळतो.
• अंगची राजधानी चंपा/चंपावती ही होती जी पूर्वी मालिनी म्हणून ओळखली जात होती.
• अंगचे पहिले राजा बाली आणि शेवटचे राजा ब्रह्मदत्त होते.

Additional Information

योग्य उत्तर बियास आणि सतलज आहे.

Key Points

• ऋग्वेदात ऋषी विश्वामित्र आणि देवी म्हणून पूजलेल्या बियास व सतलज या  दोन नद्यांमधील संवादाच्या स्वरूपात एक स्तोत्र आहे.
• ऋग्वेदातील काही स्तोत्रे संवादाच्या स्वरूपात आहेत.
• हा अशाच एका स्तोत्राचा भाग आहे, विश्वामित्र नावाचे ऋषी आणि देवी म्हणून पूजलेल्या बियास व सतलज या दोन नद्या यांच्यातील हा संवाद आहे.

Additional Information

• ऋग्वेद हे जुन्या किंवा वैदिक संस्कृतमध्ये आहे.
• ऋग्वेद हे वाचण्यापेक्षा त्याचे पठण आणि श्रवण केले गेले. ते प्रथम रचल्यानंतर कित्येक शतकानंतर लिहून ठेवले गेले आणि 200 वर्षांहूनही कमी वर्षांपूर्वी मुद्रित केले गेले.
• सर्वात जुना वेद म्हणजे ऋग्वेद, जो 3500 वर्षांपूर्वी रचला गेला.
• ऋग्वेदात एक हजाराहून अधिक स्तोत्रे समाविष्ट आहेत, ज्यांना सुक्त किंवा "ईशस्तोत्र" म्हणतात.
• ही स्तोत्रे विविध देवी-देवतांची स्तुती करणारी आहेत. 

योग्य उत्तर वैशाली आहे.

• वज्जी हे आधुनिक बिहारमधील प्रजासत्ताक महजनपद होते. त्याची राजधानी वैशाली येथे होती आणि ती गण किंवा संघाद्वारे चालविली जात असे.
• वज्जी किंवा व्रीज्जी हे लिच्छवीसामावेत इतर शेजारील गटांचे एक संघराज्य आणि प्राचीन भारतातील प्रमुख महाजनपदांपैकी एक होते.
• इ.स.पूर्व 6 व्या शतकापासून प्रतिष्ठा प्राप्त झालेल्या राज्यांना महाजनपदे म्हणतात.
• महाजनपद हे विविध गटांची स्थापना करण्यासाठी एकत्र आलेल्या टोळीना सूचित करतात आणि नंतर त्यांची 'राज्ये' किंवा 'जनपद' म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या कायमस्वरुपी वसाहतीत वाढ झाली.

Important Points

योग्य उत्तर 20 आहे.

Key Points

• अथर्ववेद हा 20 खंडांचा संग्रह आहे.
• अथर्ववेद हे "अथर्वांचे ज्ञानाचे भांडार, दैनंदिन जीवनातील कार्यपद्धती" आहे.
• हा ग्रंथ चौथा वेद आहे परंतु हिंदू धर्माच्या वैदिक ग्रंथांमध्ये उशीरा जोडला गेला आहे.
• हा सुमारे 6,000 मंत्रांसह 730 स्तोत्रांचा संग्रह आहे, 20 पुस्तकांमध्ये विभागलेला आहे.
• अथर्ववेदातील सुमारे सहावा ग्रंथ ऋग्वेदातील श्लोकांचे रुपांतर करतो आणि 15 आणि 16 पुस्तके वगळता या ग्रंथात काव्य स्वरूपात वैदिक बाबींची विविधता आहे.
• ग्रंथाचे दोन भिन्न पाठ - पैप्पलदा आणि शौनकिया - आधुनिक काळात शाश्वत आहेत.​

Additional Information

• रावी नदीचे वैदिक नाव परुष्णी आहे.
• ऋग्वेदात सप्त-सिंधू म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या 7 नद्यांच्या समूहाचा उल्लेख आहे.
• या सात नद्यांमध्ये पंजाबच्या पाच नद्या आणि सरस्वती नदीचा समावेश आहे, तर सातव्या नदीची अद्याप पुष्टी झालेली नाही.
• वैदिक ग्रंथांमध्ये यमुना नदी ही यमी म्हणून ओळखली जाते तर पुढील साहित्यात या नदीला कालिंदी संबोधले जाते.
• नद्यांची ऋग्वेदिक आणि आधुनिक नावे पुढील प्रमाणे आहेत:-

भागदूध हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• इ.स.पू. 1500 ते इ.स.पू. 600 हा वैदिक युगाचा कालखंड आहे.
• प्रारंभिक वैदिक कालखंडाला ऋग्वेदिक कालखंड म्हणून संबोधले जाते आणि तो इ.स.पू. 1500 ते इ.स.पू. 1000 पर्यंत अस्तित्वात होता तर उत्तर वैदिक कालखंड इ.स.पू. 1000 ते इ.स.पू. 600 दरम्यान अस्तित्वात होता.
• उत्तर वैदिक कालखंडात, राजाला त्याच्या राज्य कारभारात मदत करण्यासाठी विविध अधिकारी नेमले गेले.

• भागदूध हा उत्पादनातील शाही हिस्सा गोळा करण्यासाठी जबाबदार अधिकारी होता आणि उत्तर वैदिक ग्रंथांमध्ये त्याचा उल्लेख आहे.

म्हणून, आपण असा निष्कर्ष काढतो की उत्तर वैदिक कालखंडात भागदूध कर गोळा करत असे.

Important Points

• वैदिक काळातील अधिकारी पुढीलप्रमाणे होते: