खालीलपैकी कोणती जोडी भारतीय तत्त्वज्ञानाच्या सहा प्रणालींचा भाग बनत नाही ?

This question was previously asked in
UPSC Civil Services (Prelims) Exam GS Official Paper-I (Held On: 24 Aug 2014)
View all UPSC Civil Services Papers >
  1. मीमांसा आणि वेदांत
  2. न्याय आणि वैशेषिक
  3. लोकायत आणि कापालिका
  4. सांख्य आणि योग

Answer (Detailed Solution Below)

Option 3 : लोकायत आणि कापालिका
Free
Revise Complete Modern History in Minutes
33.7 K Users
10 Questions 20 Marks 12 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

योग्य उत्तर लोकायत आणि कापालिका आहे.

Important Points 

  • हिंदू तत्त्वज्ञानाच्या सहा प्रमुख पद्धती आहेत.
शाळा संस्थापक तपशील
न्याय अक्षपद गौतम ऋषी
  • ही एक शाळा आहे जी तर्कशास्त्र आणि ज्ञानशास्त्राशी संबंधित आहे.
  • न्यायाची शिकवण सांगते की मानवी अस्तित्वाचे दुःख हे मृत्यू आणि पुनर्जन्माच्या चक्रामुळे होते.
  • यात चार वैध (प्रामण) आणि चार अवैध ज्ञान मिळवण्याचे साधन सूचीबद्ध केले आहे.
वैशेषिका कन्नड ऋषी
  • ही शाळा ईश्वराचे किंवा परमात्म्याचे अस्तित्व मान्य करते.
  • सर्व सृष्टीपेक्षा भिन्न असलेल्या आत्म्याचे खरे स्वरूप जाणण्यावर या प्रणालीच्या शिकवणींचा भर आहे.
सांख्य कपिला आचार्य
  • हे निर्माते आणि निर्मितीचे आकलन शोधते.
  • दोन बाह्य वास्तव आहेत: आत्मा आणि निसर्ग.
अष्टांग योग ऋषी पतंजली
  • योगसूत्रातील आठ अंगे ठळकपणे दर्शवितात की मोठ्या वैश्विक साराशी कसे जोडले जावे आणि अध्यात्म कसे वाढवावे.
  • या आठ अंगांचा समावेश आहे-
    • यम (नैतिक आचरण)
    • नियम (शिष्य)
    • आसन (उजवी मुद्रा)
    • प्राणायाम (प्रभावी श्वासोच्छवास)
    • प्रत्याहार (संवेदना मागे घेणे)
    • धारणा (एका वस्तूवर लक्ष केंद्रित करणे)
    • ध्यान (ध्यान)
    • समाधी (सर्वोच्च आनंद/मोक्ष)
पूर्वा मीमांसा ऋषी जैमिनी
  • मोक्ष हे जीवनाचे अंतिम उद्दिष्ट गाठण्यासाठी एखाद्या व्यक्तीसाठी वैदिक विधी करणे का महत्त्वाचे आहे याचे तपशील यात दिले आहेत.
वेदांत

वेद-व्यास यांनी तत्त्वज्ञानाच्या शाळेची पायाभरणी केली.

  • शंकराचार्यांनी केलेले अद्वैत वेदांत
  • रामानुजाचार्यांचे विशिष्ठ अद्वैत
  • माधवाचार्यांचे द्वैत वेदांत
  • द्वैताद्वैत वेदांत निंबारका
  • वल्लभाचार्यांचे शुद्ध अद्वैत वेदांत.
  • वेदांच्या चार प्रकारांपैकी हे शेवटचे आहे.ब्राह्मण, संहिता आणि आरण्यक हे इतर आहेत.
  • वेदांत म्हणजे ज्ञानाचा शेवट, पूर्णता किंवा पूर्णता.
  • देव आणि विश्व यांच्यातील नातेसंबंध कसे पाहतात त्यानुसार वेदांत शाळा तीन भागांमध्ये विभागली गेली आहे.
Latest UPSC Civil Services Updates

Last updated on Jun 22, 2025

-> UPSC Launched PRATIBHA Setu Portal to connect aspirants who did not make it to the final merit list of various UPSC Exams, with top-tier employers.

-> Check Fastag Annual Pass 2025 New rules Rs. 3000 for 200 highway trips per year announced by the nitin Kadgari.

-> Candidates who have cleared the Prelims can now fill the UPSC DAF 1 2025 form for the Mains examination on the official website.

-> Candidates can check out the Daily Headlines for 20th June UPSC Current Affairs.

-> The UPSC CSE and IFS result has been released @upsc.gov.in on 11 June, 2025. Check UPSC Prelims Result 2025, UPSC IFS Result 2025 

-> UPSC Launches New Online Portal upsconline.nic.in. Check OTR Registration Process.

-> Check UPSC Prelims 2025 Exam Analysis and UPSC Prelims 2025 Question Paper for GS Paper 1 & CSAT.

-> UPSC Exam Calendar 2026. UPSC CSE 2026 Notification will be released on 14 January, 2026. 

-> Calculate your Prelims score using the UPSC Marks Calculator.

-> Go through the UPSC Previous Year Papers and UPSC Civil Services Test Series to enhance your preparation.

-> PM Kisan 20th Installment Date 2025: Beneficiary Status & List, Check eKYC Process.

-> Punjab Police Constable Answer Key 2025 Out

-> UGC NET 2025 Admit Card Out @ugcnet.nta.nic.in

Get Free Access Now
Hot Links: all teen patti game teen patti go yono teen patti teen patti master apk download